چه کسانی سوار آسانسور ترقی شدند؟

محمدسلیم عباسی؛ اصطلاح نردبان ترقی یک مفهوم جا افتاده در نظام اداری کشور است که بر کارمندی تاکید دارد که بتواند در مدت کوتاهی شایستگی ارتقاء به پست‌های بالاتر را از خود نشان دهد. این اصطلاح نه تنها بار معنایی منفی ندارد بلکه بلحاظ ماهیتی با توجه به اینکه بر رشد و شکوفایی پیوسته و احراز مهارت و شایستگی‌های یک فرد در سازمان تاکید می‌کند، مثبت نیز ارزیابی می‌شود.

توجه به مناظرات و میزگرد بعضی از کاندیدا‌های این دوره از انتخابات رئیس جمهوری و راهبرد، رویکرد و رفتار بعضی از آن‌ها در قبال به چالش کشیدن، تهمت، تخریب و استهزاء رقیبان خود حاوی نکات جالبی است که خود میتواند از پدیده‌ای تازه حکایت کند و بدون شک زمینه در ارتقاء بدون ریشه دارد. آیا بعضی از این رفتار‌ها زیبنده یک کاندیدا در آستانه رسیدن به بالاترین نقطه نظام اداری کشور است؟ و اگر شایسته نیست چگونه این افراد از فیلتر‌های متعدد نظارتی بدون اینکه متولیان آن‌ها متوجه شوند، عبور کرده‌اند؟

بصورت طبیعی ارتقاء مرتبه و پیشرفت در نظام اداری ایران یک فرآیند تعریف شده و ضابطه‌مند است که با دانش، مهارت، تجربه و بروز شایستگی یا احراز برجستگی افراد ارتباط مستقیم دارد.

اما در بسیاری از موارد و در دو دهه اخیر مقدم شدن رابطه بر ضابطه و مداخلات غیر قانونی و عرفی افراد بالادستی سبب شده است که این فرآیند نادیده گرفته شده و نردبان ترقی به آسانسور سریع السیری تبدیل شود که بدون طی مراحل لازم سر از طبقات بالای قدرت درمی‌آورد.

این تبعیض در سیستم اداری کشور از کجا نشات می‌گیرد؟ و آیا دستگاه بروکراسی دچار بیماری وصل بودن است؟ وصل بودنی که با توسل به آن نردبان ترقی به آسانسور تبدیل شده و شایسته سالاری را به چالش می‌کشد و آسانسور ترقی چه ویژگی‌های دارد؟

در این آسانسور هوش، نبوغ و مقبولیت اجتماعی جایگاه چندانی ندارد. همخونی، هم گروهی و وفاداری به دسته بندی و جناح غالب مهمترین عامل پیشرفت است و برای پیشرفت یک رقابت درون جناحی نیز اقناع ظاهری یا ایدئولوژیک و تبعیت از قانون سهامداری در قبال مقام بالادست چیزی بالاتر از هر قانونی است.

شاید امروزه انگ تملق، چاپلوسی، ظاهرسازی و نقاب بر چهره زدن و دورویی، استفاده ابزاری از دین و مذهب و ارزش‌های انقلابی به بسیاری از کارمندان قوای سه‌گانه و نیرو‌های نظامی و انتظامی نچسبد و حتی برعکس این افراد بدون توقع بیجا، جنجال و ظاهر سازی، دارای اعتقادات قوی در چهارچوب ارزشی‌های انسانی، اخلاقی، دینی و انقلابی باشند. اما مسئله اینجاست که هر وقت رد پای آسانسور ترقی در به عرش بردن بعضی از این افراد دیده می‌شود. خصیصه‌های مزموم نفاق نیز نمود پیدا می‌کند.

پزشکیان یکی از محدود کاندیدا‌های این دوره از انتخابات ریاست جمهوری است که پله‌های ترقی را از طریق شایستکی و با کسب مهارت و دانش در طی سالیان دراز طی کرده است، پزشکیان با قبول شدن در کنکور پزشکی و بدون استفاده از هیچ امتیاز خاصی قبل از انقلاب وارد دانشگاه شده و پس از انقلاب در کنار عمل به تکالیف شرعی، اخلاقی و انسانی مراتب تخصص و فوق تخصص را پشت سر می‌گذارد و مدیر و وکیل و وزیر می‌شود. پزشکیان نماد یک مدیر مترقی پله‌ای است که از کف به عرش رسیده و مسیر را می‌شناسد و از زاویه‌ای دیگر قابل اعتماد و سالم است.

اما اکنون سوال اساسی این است: آیا رقیبان پزشکیان در این دوره مانند این انسان پاکدست مدارج ترقی را پلکانی طی کرده‌اند؟ یا سوار آسانسور شده‌اند؟ آیا این خودبزرگ پنداری در بعضی از کاندیدا‌ها نشانه از فاصله آن‌ها با مردم نیست؟ آیا این افراد برای رسیدن به این مرحله از امتیازات خاصی برخوردار بوده‌اند؟ حتما در روز انتخابات و هنگام تصمیم گیری به جواب این پرش‌ها بیاندیشید.