حق فسخ در قرارداد‌ها

محمد مهدی ترحمی؛* فسخ معاملات در برخی موارد ممکن است ضروری و به عنوان راه‌حل منطقی برای حل مشکلات و اختلافات میان طرفین معامله باشد، در بسیاری از موارد معاملات به طور قانونی نهایی و معتبر محسوب می‌شوند. اما در موارد استثنایی، ممکن است شرایط فسخ معامله وجود داشته یا بوجود آید، از جمله آنکه، یکی از طرفین با تخلف از شرایط قرارداد، مثلاً ارائه اطلاعات نادرست یا عدم انجام تعهدات قراردادی، امکان فسخ قرارداد را بوجود می‌آورد. یا در برخی از قراردادها، شرایط خاصی برای فسخ معامله در نظر گرفته شده است که امکان فسخ را فراهم کند.

در برخی از کشورها، قوانین حقوق مصرف‌کننده نیز ممکن است شرایطی را برای فسخ معاملات مصرفی تعیین کنند. یا قوانین محلی و قوانین حقوقی ممکن است مقررات خاصی در مورد فسخ معاملات املاک تعریف کنند که باید توسط وکلای دادگستری مورد بررسی دقیق قرار گیرد.

معمولاً قانون شرایط و مواردی را برای فسخ معاملات پیش بینی می‌کند. در قانون مدنی شرایطی را برای فسخ معاملاتی مانند خرید و فروش ملک، تعیین نموده است. قانون مدنی ایران در مورد فسخ معاملات و قراردادها، موارد مختلفی را پیش بینی نموده، برای مثال، ماده ۲۹۸ قانون مدنی ایران در مورد فسخ قرارداد‌ها تعریف‌هایی ارائه داده و شرایطی را برای فسخ معاملات تعیین می‌کند. همچنین، ماده ۲۹۹ قانون مدنی نیز در مورد فسخ قرارداد‌ها به دلایلی مانند تخلف از شرایط، انجام ناقص تعهدات، تغییر شرایط اولیه، وجود شرایط خاص و … اشاره می‌کند که می‌تواند منجر به فسخ قرارداد شود.

اعمال فسخ یک قرارداد ممکن است در برخی موارد مشکلاتی داشته باشد، زیرا بستگی به شرایط خاص قرارداد، قوانین محلی، و توافقات طرفین دارد که چند عاملی که ممکن است فرایند فسخ قرارداد را پیچیده کنند، عبارت است از شرایط خاص قرارداد که می‌تواند فرایند فسخ را تعقیب کند. ممکن است قرارداد شرایط دقیقی برای فسخ تعیین کرده باشد که باید رعایت شود. اگر طرفین قرارداد به توافق نرسند یا یکی از طرفین مخالف فسخ باشد، فرایند فسخ ممکن است پیچیده شود. قوانین ممکن است شرایط خاصی را برای فسخ قرارداد‌ها تعیین کنند که باید رعایت شود. شایان ذکر است فسخ قرارداد ممکن است هزینه‌های اضافی و تبعات مالی داشته باشد که باید در نظر گرفته شود. ضمن آن که فرآیند قانونی برای فسخ یک قرارداد ممکن است زمان‌بر و پیچیده باشد.

بنابراین، اعمال فسخ معاملات یا قرارداد ممکن است به دلایل مختلفی پیچیده شود. بهترین راه حل این است که با یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص در امور قرارداد‌ها و معاملات مشورت کنید تا فرایند فسخ به درستی انجام گردد. فسخ معاملات ممکن است از جانب هر دو طرف یا یکی از طرفین اعمال شود، اما این وابسته به شرایط خاص معامله، قوانین محلی و توافقات طرفین است. در بعضی از موارد، فسخ معامله ممکن است از جانب طرفین اعمال شود به این صورت که فروشنده ممکن است معامله را به دلیل عدم رضایت از شرایط معامله، تخلف خریدار، یا دلایل دیگر فسخ کند. یا خریدار نیز ممکن است به دلایلی مانند عدم رضایت از وضعیت ملک، عدم انطباق با شرایط قرارداد، یا دلایل دیگری معامله رافسخ نماید. همچنین در برخی موارد، طرفین ممکن است به توافق برسند که معامله را برهم زنند و این فرآیند به صورت دوطرفه انجام شود.

برای فسخ یک معامله نیاز به ارسال اظهارنامه رسمی به طرف مقابل دارید. این اظهارنامه می‌تواند شامل دلایل و شرایط فسخ، مهلت زمانی برای انجام اقدامات لازم، و تبیین تبعات حقوقی فسخ باشد. به لحاظ پیچیدگی‌های ممکن در فسخ معاملات، توصیه می‌شود برای فسخ معامله، با یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص مشورت کنید تا از طریق مناسب و قانونی اقدام شود. علی‌الاصول قرارداد‌هایی که ممکن است فسخ شوند بدین شرح  قرارداد‌های خرید و فروش که یکی از طرفین شرایط قرارداد را نقض کند یا از تعهدات خود عقب بماند، در این حالت قرارداد ممکن است فسخ شود. یا قرارداد‌های اجاره که یکی از طرفین شرایط اجاره را نقض می‌کند، مثلاً با عدم پرداخت اجاره به موقع یا نقض دیگر تعهدات، قرارداد اجاره ممکن است فسخ شود.

یا در قرارداد‌های خدمات، اگر ارائه دهنده خدمات، تعهدات خود را نقض کند و خدمات را به صورت مناسب ارائه ندهد، ممکن است قرارداد فسخ شود. یا قرارداد‌های کاری که کارفرما یا کارمند شرایط قرارداد کاری را نقض می‌کند، که در این حالت نیز قرارداد ممکن است فسخ شود. همچنین در قرارداد‌های اعتباری نیز اگر یکی از طرفین شرایط قرارداد اعتباری را نقض کند، مانند عدم پرداخت اقساط به موقع، قرارداد ممکن است فسخ شود، در هر صورت، برای فسخ قرارداد علی‌الاصول، باید شرایط و مقررات مربوطه در قرارداد و قوانین محلی رعایت شود.

*وکیل دادگستری